کد مطلب:210941 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:195
عصر حضرت صادق ظهور مذاهب و فرق مختلف بوده
ایام امامت حضرت ابی عبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه السلام روزگار عجیبی بوده است 23 سال دوران نبوت بود و در این مدت قرآن نازل شد و پس از رحلت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم به همان سیره دوران خلفا گذشت و امیرالمؤمنین علیه السلام در مدت خلافت مواجه با جنگها و انقلابات سیاسی شد و پس از شهادت آن حضرت فرقی به وجود آمدند كه از سقیفه و نهروان و حكمیت و صفین سرچشمه گرفته بودند چون حكومت به بنی امیه رسید فرصتی به حضرت امام حسن مجتبی (ع) نداد كه شبهات مرم را مرتفع فرماید.
حضرت امام حسین علیه السلام هم ملاحظه كرد كه منطق اثری ندارد و باید با خون انقلابی
[ صفحه 23]
برپا كرد شاید تحول فكری پیش آید و این هم شد به كلی عربستان منقلب گردید و حضرت سجاد علیه السلام به علل بقاء مستی و مخموری بنی امیه و ظلم و ستم آنها نتوانست جهرا و علنا القاآت خلاف مردم را الغاء نماید و لذا در خلال دعاها سیر تاریخ را بیان فرموده دوره حضرت باقر (ع) یك فرصتی به دست آمد كه در این فرصت اشتغال بنی امیه را در حال ضعف و فعالیت بنی عباس برای زمامداری شروع فرمود اصول احكام دین و عقاید حقه را بیان فرموده و علوم و فنون را تشریح كرد و درس تفسیر و حدیث و كلام به مردم داد یك قدری سطح فكری و افق اندیشه مردم مسلمان روشن شد و گروه گروه به طرف مدینه به سوی دانشگاه اسلام می شتافتند تا از دریای مواج علم ابوجعفر علیه السلام سیراب شوند.
در همین ایام كه حقایق اسلام بر مردم روشن می شد افكار و عقاید مذاهب و نحل مختلفه نیز پیش می آمد كه آنها چه می گویند و در جرح و تعدیل آن متوقف می ماندند آراء و اهواء و كلام و بحث و بدع و ضلالت و شبهه و شكوك و اندیشه های خام و افكار ناپخته بسیار شد زیرا آزادی عقیده مستلزم این است كه در بدایت امر عقاید مختلف بروز كند تا یك یك با نیروی نور دانش برطرف گردد و حقیقت آشكار و تثبیت گردد.
در زمان حضرت صادق (ع) این افكار و عقاید و شبهات ظهور داشت و چنانچه حدیث نبوی هم تأیید فرموده است اسلام به 73 فرقه منشعب شدند و از این فرق در عصر صادق (ع) ظهور داشتند كه بارزترین آنها چهار فرقه بودند.
1- مرجئه 2- معتزله 3- خوارج 4- شیعه.
1- مرجئه: كه از فرق تسنن بودند و چون اشاعره پدید آمدند آنها به نام مرجئه شهرت یافتند و آنها معتقدند كه علی علیه السلام از درجه اولی تأخر به درجه رابعه یافته و چهارمین خلیفه است. [1] .
از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم روایت می كند كه فرمود لعنت المرجئه علی لسان سبعین نبیا قیل من المرجئه یا رسول الله قال ص الذین یقولون الایمان كلام. [2] .
2- معتزله این طبقه در عصر صادق (ع) پدید آمدند عمرو بن عبید و واصل بن عطاء در حوزه حسن بصری عزلت گرفتند و ملقب به معتزله شدند و برخی هم از زمان اعتزال سعد بن
[ صفحه 24]
ابی وقاص می دانند آنها می گویند ان الله عزوجل شی ء لا كالاشیاء [3] و فرق مختلفی دارند و بیانات بسیاری كه برای وقوف بر آن باید به كتب مربوطه مراجعه كرد.
3- خوارج: كه از حكمیت صفین پدید آمدند و آنها هم فرقی شدند برخی غلو كردند بعضی به طرف معاویه رفتند و گروهی از هر دو برگشتند - و بالاخره از همین فرقه امیرالمؤمنین علی علیه السلام را شهید نمودند. [4] .
4- شیعه: - تشیع از زمان خود پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم بود كه برخی صحابه را شیعه می گفتند مانند سلمان - ابی ذر و مقداد و حذیفه و خزیمه و جابر و ابی سعید خدری و ابی ایوب و خالد بن سعید بن عاص و قیس بن سعد و غیره. [5] .
این فرقه اكثریت عقیده دارند و به فرقه هائی منشعب شدند مانند امامیه - زیدیه - اسماعیلیه - كیسانیه منشعب از زندیه - تبریه - سلیمانیه - جارودیه - و غیره.
امامیه مؤیدترین و موثق ترین فرق اسلامی هستند كه به نص صریح پیغمبر (ص) معتقد به امامت 12 نفر اوصیاء او می باشند و امروز جمعیت آنها از صد میلیون می گذرد معارف و فرهنگ و كتاب مآثر آنها نسبت به جمعیت خودشان بین سایر فرق از همه عمیق تر و بیشتر است تفوق و تقدم و ابتكار تألیف و تصنیف در علوم و فنون ومقام و مناصب اسلامی دست آنها بوده و هزارها كتاب شاهد این حقیقت است.
و این فرقه را به نام جعفریه می نامند زیرا روش و عقاید آنها را امام جعفر صادق (ع) بین این همه مذاهب بیان و تثبیت فرمود و تمام عقاید متشتت را باطل فرمود.
امامیه معتقدند كه امام و خلیفه بلافصل پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) است و پس از او حسن بن علی - حسین بن علی - علی بن الحسین - محمد بن علی - جعفر بن محمد- موسی بن جعفر - علی بن موسی - محمد بن علی الجواد - علی بن محمد الهادی - حسن بن علی العسكری - حجة بن الحسن قائم آل محمد كه سال 255 تولد شده و هم اكنون امام حی و محور وجود است یكی پس از دیگری به نص صریح جلی خلافت و وصایت داشته اند.
[ صفحه 25]
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام با عقاید این فرق و غلاة و شبه الحاد - محابه و مناظره كرد و به نیروی علم امامت و مبارزه كلامی تمام آنها را با طبقه دیگری كه از علمای یهود و نصاری و مجوس زنادقه و طبیعیین بودند مغلوب كرد و بزرگترین وظیفه را انجام فرمود.
به طوری كه اغلب علمای این فرق و اكثر پیشوایان دینی این مذاهب و نحل و ادیان دیگر اعتراف و تصدیق كردند كه جعفر بن محمد الصادق علیه السلام بزرگترین مهر سپهر علم و دانش و درخشنده ترین آفتاب عالمتاب آسمان وجود است.
قدرت علمی و نبوغ فطری و عظمت دانش و بینش امام صادق (ع) تمام طبقات علماء عالم را در پیشگاه تعلیمات خود متواضع و خاشع كرد.
حضرت امام صادق علیه السلام با جاه طلبی برخی از بنی حسن و نفوذ بنی عباس و خصومت دیرین بنی امیه و آل مروان و آل ابوسفیان شكست خورد قیام به نشر علم و دانش كرد و در مقابل نهضت سیاسی یك جنبش علمی به وجود آورد و حركت فكری ایجاد كرد و زندگی نوینی به ملل اسلامی بخشید - و این عقاید مختلفه و آراء و نحل را با برهان مستدل ولایت خود برطرف كرده عقیده ثابت و پا برجای فرقه امامیه را كه محكمترین و استوارترین عقاید اسلامی است با براهین علمی و منطقی اثبات فرمود و این جهاد بزرگ در مدت نیم قرن از خطیرترین مجاهدات اجتماعی به شمار می رفت به طوری كه اكثر علمای اسلام در فریقین اعتراف به عظمت علمی و حقیقت دعوی او كرده اند.
حضرت امام حسین علیه السلام هم ملاحظه كرد كه منطق اثری ندارد و باید با خون انقلابی
[ صفحه 23]
برپا كرد شاید تحول فكری پیش آید و این هم شد به كلی عربستان منقلب گردید و حضرت سجاد علیه السلام به علل بقاء مستی و مخموری بنی امیه و ظلم و ستم آنها نتوانست جهرا و علنا القاآت خلاف مردم را الغاء نماید و لذا در خلال دعاها سیر تاریخ را بیان فرموده دوره حضرت باقر (ع) یك فرصتی به دست آمد كه در این فرصت اشتغال بنی امیه را در حال ضعف و فعالیت بنی عباس برای زمامداری شروع فرمود اصول احكام دین و عقاید حقه را بیان فرموده و علوم و فنون را تشریح كرد و درس تفسیر و حدیث و كلام به مردم داد یك قدری سطح فكری و افق اندیشه مردم مسلمان روشن شد و گروه گروه به طرف مدینه به سوی دانشگاه اسلام می شتافتند تا از دریای مواج علم ابوجعفر علیه السلام سیراب شوند.
در همین ایام كه حقایق اسلام بر مردم روشن می شد افكار و عقاید مذاهب و نحل مختلفه نیز پیش می آمد كه آنها چه می گویند و در جرح و تعدیل آن متوقف می ماندند آراء و اهواء و كلام و بحث و بدع و ضلالت و شبهه و شكوك و اندیشه های خام و افكار ناپخته بسیار شد زیرا آزادی عقیده مستلزم این است كه در بدایت امر عقاید مختلف بروز كند تا یك یك با نیروی نور دانش برطرف گردد و حقیقت آشكار و تثبیت گردد.
در زمان حضرت صادق (ع) این افكار و عقاید و شبهات ظهور داشت و چنانچه حدیث نبوی هم تأیید فرموده است اسلام به 73 فرقه منشعب شدند و از این فرق در عصر صادق (ع) ظهور داشتند كه بارزترین آنها چهار فرقه بودند.
1- مرجئه 2- معتزله 3- خوارج 4- شیعه.
1- مرجئه: كه از فرق تسنن بودند و چون اشاعره پدید آمدند آنها به نام مرجئه شهرت یافتند و آنها معتقدند كه علی علیه السلام از درجه اولی تأخر به درجه رابعه یافته و چهارمین خلیفه است. [1] .
از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم روایت می كند كه فرمود لعنت المرجئه علی لسان سبعین نبیا قیل من المرجئه یا رسول الله قال ص الذین یقولون الایمان كلام. [2] .
2- معتزله این طبقه در عصر صادق (ع) پدید آمدند عمرو بن عبید و واصل بن عطاء در حوزه حسن بصری عزلت گرفتند و ملقب به معتزله شدند و برخی هم از زمان اعتزال سعد بن
[ صفحه 24]
ابی وقاص می دانند آنها می گویند ان الله عزوجل شی ء لا كالاشیاء [3] و فرق مختلفی دارند و بیانات بسیاری كه برای وقوف بر آن باید به كتب مربوطه مراجعه كرد.
3- خوارج: كه از حكمیت صفین پدید آمدند و آنها هم فرقی شدند برخی غلو كردند بعضی به طرف معاویه رفتند و گروهی از هر دو برگشتند - و بالاخره از همین فرقه امیرالمؤمنین علی علیه السلام را شهید نمودند. [4] .
4- شیعه: - تشیع از زمان خود پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم بود كه برخی صحابه را شیعه می گفتند مانند سلمان - ابی ذر و مقداد و حذیفه و خزیمه و جابر و ابی سعید خدری و ابی ایوب و خالد بن سعید بن عاص و قیس بن سعد و غیره. [5] .
این فرقه اكثریت عقیده دارند و به فرقه هائی منشعب شدند مانند امامیه - زیدیه - اسماعیلیه - كیسانیه منشعب از زندیه - تبریه - سلیمانیه - جارودیه - و غیره.
امامیه مؤیدترین و موثق ترین فرق اسلامی هستند كه به نص صریح پیغمبر (ص) معتقد به امامت 12 نفر اوصیاء او می باشند و امروز جمعیت آنها از صد میلیون می گذرد معارف و فرهنگ و كتاب مآثر آنها نسبت به جمعیت خودشان بین سایر فرق از همه عمیق تر و بیشتر است تفوق و تقدم و ابتكار تألیف و تصنیف در علوم و فنون ومقام و مناصب اسلامی دست آنها بوده و هزارها كتاب شاهد این حقیقت است.
و این فرقه را به نام جعفریه می نامند زیرا روش و عقاید آنها را امام جعفر صادق (ع) بین این همه مذاهب بیان و تثبیت فرمود و تمام عقاید متشتت را باطل فرمود.
امامیه معتقدند كه امام و خلیفه بلافصل پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) است و پس از او حسن بن علی - حسین بن علی - علی بن الحسین - محمد بن علی - جعفر بن محمد- موسی بن جعفر - علی بن موسی - محمد بن علی الجواد - علی بن محمد الهادی - حسن بن علی العسكری - حجة بن الحسن قائم آل محمد كه سال 255 تولد شده و هم اكنون امام حی و محور وجود است یكی پس از دیگری به نص صریح جلی خلافت و وصایت داشته اند.
[ صفحه 25]
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام با عقاید این فرق و غلاة و شبه الحاد - محابه و مناظره كرد و به نیروی علم امامت و مبارزه كلامی تمام آنها را با طبقه دیگری كه از علمای یهود و نصاری و مجوس زنادقه و طبیعیین بودند مغلوب كرد و بزرگترین وظیفه را انجام فرمود.
به طوری كه اغلب علمای این فرق و اكثر پیشوایان دینی این مذاهب و نحل و ادیان دیگر اعتراف و تصدیق كردند كه جعفر بن محمد الصادق علیه السلام بزرگترین مهر سپهر علم و دانش و درخشنده ترین آفتاب عالمتاب آسمان وجود است.
قدرت علمی و نبوغ فطری و عظمت دانش و بینش امام صادق (ع) تمام طبقات علماء عالم را در پیشگاه تعلیمات خود متواضع و خاشع كرد.
حضرت امام صادق علیه السلام با جاه طلبی برخی از بنی حسن و نفوذ بنی عباس و خصومت دیرین بنی امیه و آل مروان و آل ابوسفیان شكست خورد قیام به نشر علم و دانش كرد و در مقابل نهضت سیاسی یك جنبش علمی به وجود آورد و حركت فكری ایجاد كرد و زندگی نوینی به ملل اسلامی بخشید - و این عقاید مختلفه و آراء و نحل را با برهان مستدل ولایت خود برطرف كرده عقیده ثابت و پا برجای فرقه امامیه را كه محكمترین و استوارترین عقاید اسلامی است با براهین علمی و منطقی اثبات فرمود و این جهاد بزرگ در مدت نیم قرن از خطیرترین مجاهدات اجتماعی به شمار می رفت به طوری كه اكثر علمای اسلام در فریقین اعتراف به عظمت علمی و حقیقت دعوی او كرده اند.
[1] ملل و نحل شهرستاني حاشيه الفضل ابن حزم ص 145 ج 1 - فرق الشيعه نوبختي ص 17- الفضل ابن حزم.
[2] الفرق بين الفرق ص 190.
[3] الفرق بين الفرق ص 94 - حيات الصادق (ع) ص 85 ج 1.
[4] شرح نهج البلاغه ص 455 ص 463 ج 1.
[5] استيعاب در كلمه ابي ذر و كتاب درجات الرفيعه سيد عليخان در ترجمه سلمان و روضات الجنات و شرح نهج البلاغه ص 255 ج 4 و خطط محمدعلي كروغلي ص 251 ج 5 و فصول المهمه سيد شرف الدين.